تاریخ را در یک صفحه تدریس کنیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

RHE-2102-1027

چکیده

با وجود روش­های عمومی تدریس(سخنرانی، بارش فکری، پرسش و پاسخ و...) استفاده از روش­های تخصصی در تدریس تاریخ در مدارس ضرورتی انکارناپذیر است. براین اساس، مقالۀ پیش رو می کوشد به این سوال پاسخ دهد که آیا روش­های ابتکاری معلمان می­تواند یادگیری در درس تاریخ را برانگیزاند و مشارکت دانش­آموزان را ایجاد کنند؟می توان از این مدعا (فرضیه) سخن گفت که روش تدریس «تاریخ در یک صفحه» از جدیدترین روش­های تخصصی و ابتکاری تدریس یکی از دبیران درس تاریخ است که در فرآیند یاددهی– یادگیری مؤثر و تسهیل کنندۀ تدریس دبیران درس تاریخ است. این پژوهش که به روش کتابخانه­ای و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی  و با تکیه بر تجربۀ شخصی نویسنده ارائه می­شود، روشی است که تمام محتوای کتاب تاریخ دهم انسانی را در یک صفحۀ کاغذ با ابعاد طولی 150سانتیمتر و عرض100سانتیمتر بدون حذف سرفصلی از کتاب درسی، در اختیار دبیران و دانش آموزان قرار می­دهد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که ایجاد تعامل دو سویه بین دانش آموز و دبیر، آسان سازی مباحث، تعیین نقشۀ راه، تاکید بر مطالب مهم هر درس، قابلیت نصب آسان، تقویت یادگیری، دسته بندی­های محتوایی،کم هزینه بودن و ایجاد علاقه به حفظ هویت و فرهنگ را داراست.

کلیدواژه‌ها


دانشگاه فرهنگیان

فصلنامه علمی-تخصصی پژوهش در آموزش تاریخ

دوره اول، شماره چهارم، زمستان 1399

 

تاریخ را در یک صفحه تدریس کنیم

تاریخ ارسال : 06-12-1399

مسلم میرزاوند[1]

 

تاریخ پذیرش : 10-01-1400

 

 

چکیده:                                                                       

با وجود روش­های عمومی تدریس(سخنرانی، بارش فکری، پرسش و پاسخ و...) استفاده از روش­های تخصصی در تدریس تاریخ در مدارس ضرورتی انکارناپذیر است. براین اساس، مقالۀ پیش رو می کوشد به این سوال پاسخ دهد که آیا روش­های ابتکاری معلمان می­تواند یادگیری در درس تاریخ را برانگیزاند و مشارکت دانش­آموزان را ایجاد کنند؟می توان از این مدعا (فرضیه) سخن گفت که روش تدریس «تاریخ در یک صفحه» از جدیدترین روش­های تخصصی و ابتکاری تدریس یکی از دبیران درس تاریخ است که در فرآیند یاددهی– یادگیری مؤثر و تسهیل کنندۀ تدریس دبیران درس تاریخ است. این پژوهش که به روش کتابخانه­ای و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی  و با تکیه بر تجربۀ شخصی نویسنده ارائه می­شود، روشی است که تمام محتوای کتاب تاریخ دهم انسانی را در یک صفحۀ کاغذ با ابعاد طولی 150سانتیمتر و عرض100سانتیمتر بدون حذف سرفصلی از کتاب درسی، در اختیار دبیران و دانش آموزان قرار می­دهد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که ایجاد تعامل دو سویه بین دانش آموز و دبیر، آسان سازی مباحث، تعیین نقشۀ راه، تاکید بر مطالب مهم هر درس، قابلیت نصب آسان، تقویت یادگیری، دسته بندی­های محتوایی،کم هزینه بودن و ایجاد علاقه به حفظ هویت و فرهنگ را داراست.

 

 واژه گان کلیدی: روش تدریس،آموزش، تاریخ، نورآوری در تدریس

 

 

 

 

مقدمه

می دانیم که مباحث و محتوای درس تاریخ، حوادث و رویداهای مهم انسانی گذشته­اند که در گذشته روی داده­اند؛ لذا بازآفرینی و چگونگی بازسازی تدریس این رخدادها که از قابلیت تجربه و آزمایش و تکرار برخوردار نیستند، امری دشوار به نظر می رسد و همین دشواری، مهم­ترین دغدغۀ یک دبیر تاریخ در کلاس درس است. نگارنده در سال­های تدریس همواره از این امر مستثنا نبوده و همواره در پی پاسخ به این پرسش بوده­ام که چگونه می توان روشی مناسب برای علاقمندی و یادگیری بهتر مطالب عمدتاً حجیم و پیچیدۀ دروس تاریخ یافت که هم سرعت یادگیری را افزایش دهد و هم یادگیری و تفهیم مطالب درسی تاریخ دانش آموزی را بهتر و آسان تر کند.

امروزه روش­های عمومی تدریس، فاقد روش تخصصی کامل و نوینی برای ارائۀ تدریس تاریخ هستند. بنا براین از این ناحیه «تحول در آموزش درس تاریخ، ضرورتی انکار ناپذیر است»(مجد:53،1391). با این حال در میان پژوهش­های مبتنی بر حوزۀ روش­های تدریس تاریخ که تاکنون ارائه شده، پژوهش مسقلی که دربارۀ تدریس تمامی سرفصل­های کتاب درسی تاریخ باشد، به چشم نمی­خورد. برای پاسخ به این دغدغه، نگارنده از طریق شیوۀ جدیدی که آن را «آموزش تاریخ در یک صفحه» نامیده است، فرآیند یاددهی- یادگیری تاریخ دهم انسانی را تسهیل و تمامی سرفصل­های کتاب درسی را در آن گنجانده است؛ لذا این طرح که در ابتدا به عنوان یک وسیلۀ کمک آموزشی در دو نسخۀ نوشتاری (پوستر) و الکترونیکی (پرده نگار) طراحی و به ثبت رسیده است،[2] می­تواند به عنوان الگویی برای دبیران درس تاریخ باشد تا با استفاده از آن در کلاس درس بتوانند یک رابطۀ مشارکت و تعامل، بین خود و دانش آموزان، ایجاد نمایند و تاریخ را به گونه­ای تخصصی آموزش دهند.

 

پیشینه و ضررورت:

 در سالیان اخیر، افرادی در حوزۀ پژوهش­های تاریخی به صورت اعم و در حوزۀ روش­های تدریس تاریخی به طور اخص پژوهش­های گسترده­ای به جامعۀ علمی ارائه کرده­اند؛ آنچنان­که هر یک از آنها در جایگاه و تخصص خود، دارای اعتبار و اهمیت می­باشد اما در زمینۀ تدریس تاریخ و بویژه، تجارب زیستی دبیران تاریخ، پژوهش­های انجام شده بسیار اندک و پراکنده می‌باشد و از طرفی هیچ­یک از این پژوهش­ها، به صورت اختصاصی، روش تدریس تمامی کتاب درسی تاریخ ایران و جهان باستان(1) پایۀ دهم انسانی را به شکل عملی تدریس و ارائه نکرده است. پژوهش پیش رو که به نتایج موفقی هم رسیده است به صورت تخصصی و منسجم، بحث تدریس تاریخ دهم انسانی را بر اساس الگوی یک صفحه­ای 150 سانتیمتری بررسی کرده است که می تواند پایه­گذار تحقیقات مشابهی در دیگر دروس تاریخ در آینده باشد. و از طرفی از آنجایی که تاکنون پژوهش مستقل و جامعی که بتواند تمامی سرفصل های کتاب را در قالب یک روش تدریس ارائه نماید، انجام نگرفته‌است، به همین دلیل ضرورت و اهمیت این مقاله مشخص می‌گردد.

 

تجربۀ شخصی و زمینۀ نگارش تدریس تاریخ در یک صفحه

در سال 1395 مدتی بعد از فارغ التحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد تاریخ، از طریق آزمون استخدامی به آموزش و پرورش راه پیدا کردم. بدین صورت که پس از گذراندن یک دورۀ فشردۀ چند ماهه مهارت­آموزان ماده 28 در پردیس علامۀ طباطبایی دانشگاه فرهنگیان خرم آباد به عنوان دبیر تاریخ در آموزش و پرورش منطقۀ الوار گرمسیری خوزستان مشغول به کار شدم. سال اول با همۀ انگیزه­ای که داشتم چندان خود را در حوزۀ روش­های تدریس مفید نمی دیدم. اما این برایم سؤال بود که چرا سایر دبیران به فنون مختلف تدریس بی­توجه­اند و همچنان به شکل­های سنتی و بیشتر به روش سخنرانی، تدریس را انجام می دهند. افزون بر آن دائماً می گفتند: «شما به تازگی وارد قشر و جامعۀ فرهنگیان شده­اید؛ خیلی طول نمی کشد که خسته خواهی شد و از این قبیل سخنان دلسردکننده ادامه داشت و این برای من قابل تحمّل نبود. اما من مصمم بودم راه و روش­های علمی جدیدی را به کار بگیریم، شاید این سماجت به خاطر آن بود که تاریخ خوانده بودم و حاضر به تسلیم نبودم، مضاف بر آن در ابتدای کار بودم و میل به آموختن و گشودن راه­های جدید برای افزودن بهره­وری آموزش در من موج می­زد . با اینکه پنج روز هفته را در پایه­های مختلف متوسطۀ دوم مشغول به تدریس بودم، در کنار آن به دنبال راهی برای کیفیت تدریس تاریخ بودم.

در بررسی روش تدریس تاریخ، دو مشکل مهم قابل تأمل است. «یکی تکیه بیش از حد بر محفوضات و انتقال اطلاعات و دوری گزیدن از آموزش تفکر انتقادی، دوم عدم جذب درس تاریخ برای دانش آموزان به خاطر استفاده از روش­های سنتی در تدریس از سوی معلمان»(طاهره احمدی و غلامعلی احمدری،27:1378).

تحقیق نگارنده بیشتر در مورد مشکل دوم است؛ با این آگاهی که بازسازی رویدادهای تاریخی و تدریس آن، دشوار و سنگین است. هر وقت که از دانش­آموزان می خواستم که علاقه­مندی بیشتری به درس تاریخ نشان دهند و یا روش­هایی که علاقۀ آنان را به این درس افزایش دهد، پیشنهاد نمایند، با یک بی­میلی و بی­رغبتی دور از انتظاری مواجه می­شدم و این بدین معنا بود که یک رکن اصلی آموزش یعنی دانش آموزان در فرآیند یاددهی- یادگیری حضور ندارند؛ زیرا «از نظر تربیتی، تجاربی با ارزش­اند که از دو شرط تأثیر متقابل و تداوم برخوردار باشند»(کریمی قهی،25:1398).

شاید آنان حق داشتند زیرا محتوای درس تاریخ برایشان، قابل لمس و تجربه نبود و از جانب دیگر، روش­های پیشین تدریس تاریخ، آن جذابیت و مشارکت را در بین دانش آموزان ایجاد نمی­کرد. بدین علت، آنان همیشه از عدم علاقۀ خود و دشواری درس تاریخ شکایت می کردند. بخصوص این که تاریخ را فاقد کاربرد می دانستند. با ورود به مباحث فلسفۀ تاریخ نگاری و این که «درس تاریخ، عمومی است و در تمام دنیا و در همۀ دوره­های تحصیلی تدریس می­شود تا میل وطن پرستی و جهان­دوستی را در وجود دانش­آموزان نهادینه کند. پس، گذشته از هدف علمی، یک هدف سیاسی هم پشت این درس­ها وجود دارد. تاریخ، انسان را با هویت گذشته آشنا می کند»(پاپلی یزدی،5:1389).

در فرصت­هایی که فراهم می­شد از فواید دیگر تاریخ برای دانش آموزان از گفته­های استاد زرین­کوب مطالبی بیان می­کردم که«تاریخ برای جوانان این فایده را دارد که آنها را زودتر از معمول به سطح عصر خویش می­رساند؛ پنجره ها را به روی آنها می­گشاید، و به آنها اجازه می­دهد تا عواملی را که در جهان آنها حاکم بوده است و هنوز هست، بهتر بشناسند؛ آنچه را در خور ترک و طرد است، از آنچۀ شایستۀ حفظ و نگهداری است، تمیز دهند»(زرین کوب،12:1383).

با این حال، مسئلۀ عدم رغبت دانش­آموزان، کار تدریس مرا سخت می­کرد؛ بویژه این که چگونگی بازسازی وقایع تاریخ دشوار است  و امکاناتی جز تخته و ماژیک و کتاب، چیز دیگری در اختیار نداشتم. شاید هم از این منظر، معلمان دیگر حق داشتند که روش تدریس سنتی سخنرانی را در منطقۀ محروم ما- الوار گرمسیری- برگزینند. به خاطر اهمیت این بُعد است که می­گویند: «شیوۀ تدریس معلم تأثیرگذارتر است تا محتوای تدریس شده»(طاهره احمدی و غلامعلی احمدی،27:1378). در هر حال برای بهتر رعایت کردن تفاوت­های فردی یادگیرندگان، از روش ها و فنون مختلف آموزشی استفاده شد(سیف،211:1391).

در راستای بهبود وضعیت تدریس، روش­های مختلفی مانند سخنرانی، مشارکت دانش­آموزی و بارش فکری را در کلاس تاریخ اجرا کردم، هر کدام گروهی از دانش آموزان را جذب خود کرد و این باعث شد تا برای تنوع روش­های تدریس به فکر روش­های نو و به کارگیری روش­های ابتکاری در حوز­ۀ تخصصی خود باشم. با جستجویی در اینترنت و بررسی روش­های تدریس در چند کتاب روانشناسی، مانند کتاب­های روانشناسی تربیتی؛علی اکبر سیف(1391)، روانشناسی تربیتی؛ پروین کدیور(1393) و مهارت های آموزشی و پرورشی و روشها و فنون تدریس از حسن شعبانی(1394) به راه­ها و روش­های متعدد و گوناگونی دسترسی یافتم اما همۀ آنها در ارائۀ درس تاریخ، یک اشکال عمده داشتند و آن این که روش­های تدریس هر یک برای رشته­های علوم تربیتی بوده و در حوزۀ روش­های تدریس عمومی به شمار می­آمدند؛ لذا برای یک دبیر تاریخ، روش­ها و فنون چندانی در راستای تدریس تاریخ نداشتند؛ این مسئله، ذهنم را مشغول کرده بود، تا این که فکری به ذهنم رسید.

از آنجا که پیش از شغل دبیری، مدت 5 سالی را در کتابخانه­های عمومی به عنوان کتابدار فعالیت می­کردم، پوسترهایی جهت معرفی کتاب­هایی که با مناسبت­های آن ماه ارتباط داشتند، به کتابخانه­های عمومی تحویل می­دادند و در ده سطر آن کتاب را معرفی می­کردند. پس با ایده گرفتن از این طرح به فکر افتادم که حجم سنگین یکی از کتاب­های  درسی تاریخ  را  کم نموده و به همان شکل، متن درس­ها را ترتیب  دهم تا دانش آموزان را به فراگیری محتوای درس تاریخ سوق داده باشم.

 در راستای رسیدن به این هدف و به امید یافتن راهی برای تدریس بهتر تاریخ، «کتاب تاریخ دهم رشتۀ انسانی» را که نقدهایی به محتوا و روش ارائۀ مطالب آن داشتم، برگزیدم و دست به کار شدم. وقتی با حجم سنگین واژگان کتاب تاریخ دهم انسانی، (به استثنای فعالیت­ها، پرسش­های نمونه، یک توضیح، بررسی شواهد و مدارک، جست وجو و کاوش و زیر نویس­ها) مواجه شدم، به وقت گیر بودن آن پی بردم. پس به فکر افتادم که حتماً راهی برای آن پیدا کنم. به کافی­نت مراجعه کردم و از طرح مورد نظرم با چند نفری صحبت کردم ولی هر یک مبالغی را برای اجرای طرح، پیشنهاد کردند. از یک طرف هزینۀ اعلام شده از سوی مجریان نسبتاً بالا و از سوی دیگر مسیر و نقشۀ راهی که برای اجرای طرح باید طی می شد، برایم کاملاً مشخص نبود و چندان آشکار نبود که خاتمۀ این کار، قرار است به کجا بینجامد؛ در نهایت با یک نفر به توافق رسیدم و شروع به نگارش و طراحی ایدۀ تدریس آموزش درس تاریخ دهم انسانی(پایه اول متوسطۀ دوم) در یک صفحه نمودم. طرحی جدید و مناسب در حوزۀ تاریخ که می توانست علاقۀ کافی را در دانش آموزان ایجاد کند و مرا به هدف خویش که جذابیت و تنوع درس تاریخ بود برساند.

 در هر حال، ایدۀ اولیه با عنوان «آموزش تاریخ دهم انسانی در یک صفحه» را به اجرا درآوردم. طرحی که کمبودهای کتاب تاریخ اول دبیرستان و حجم سنگین آن را کاهش و نظم و ترتیب در تبیین وقایع و رویدادهای تاریخی را نظامندتر می کرد. در زیر نیز، تصویر بسیار کوچک این وسیله آموزشی که با هدف تغییر در روش های تدریس تاریخ دهم انسانی تدوین یافته آورده می شود. (با علم به اینکه تصویر آن در کاغدA4 ، سطح و حجم کار را به خوبی نشان نمی دهد ولی صرفاً جهت آشنایی پیوست گردیده است و پوستر آن جداگانه به نشانی مجله پژوهش در آموزش تاریخ ارسال شده است.) در ادامه معرفی و دیگر ویژگی ها آن ذکر می شود.

 

 

 

 

 

معرفی و اهمیت روش آموزش تاریخ در یک صفحه

وسیلۀ آموزش تاریخ دهم انسانی در یک صفحه که الگویی تخصصی از روش­های تدریس تاریخ است، محصولی است که در دو نسخۀ نوشتاری (پوستر) و الکترونیکی (پرده­نگار) توسط مسلم میرزاوند دبیر تاریخ دبیرستان­های منطقۀ الوار گرمسیری استان خوزستان طراحی و تولید شده است. این اثر از نظر ابعاد با طول 150 سانتیمتر و عرض 100سانتیمتر در یک صفحه، درس تاریخ دهم انسانی را به تصویر می­کشد. در این طرح، دانش­آموز می­تواند تمامی 16 درس تاریخ ایران و جهان باستان(1) پایۀ دهم انسانی را در یک نگاه ببیند و مطالعه کند.

 این وسیله با ارائۀ الگویی جدید از تدریس تاریخ، بر اهمیت درس تاریخ دهم انسانی به عنوان نخستین کتاب تخصصی تاریخ متوسطۀ دوم تأکید می نماید و ضمن تبیین اهداف آموزشی مشخص، باعث تقویت یادگیری درس به درس دانش آموزان با کتاب اصلی خواهد شد. آموزش این وسیله درس به درس است و مطالب هر درس به شکل پیوسته آمده است. به طوری که بیش از 500 نکتۀ تاریخی آموزشی و مهم را در اختیار مخاطب قرار می دهد به گونه­ای که دانش آموز قادر خواهد بود با مطالعۀ آن با توجه به دسته بندی­های صورت گرفته، مطالب و نکات مهم و کلیدی آن را فرا بگیرد. دسته بندی، طراحی گرافیکی و خلاصه نویسی در تمامی درس ها به کار رفته است. و این در حالی است که اشکال، دسته بندی ها، علائم ریاضی و رنگ بندی که در کتاب درسی کمتر به کار رفته برای یادگیری بهتر در آن بیشتر استفاده شده است.

این طرح قابلیت چاپ به شکل پوستر، بنر، کاغذ و غیره را داراست و بر نکات، علت­ها، زمینه­ها، نتایج، دستاوردها و پیامدها و رویدادهای تاریخی تاکید بسیار شده است که از این نظر بر روند یاددهی- یادگیری دانش آموزان تاثیر مستقیم دارد. در پوستر با توجه به مطالب هر درس شکل و تصویری هماهنگ و مرتبط با موضوع درس­ها برای فهم بیشتر در کناره­ها، اما به شکل پراکنده آمده است که به دانش آموزان در جهت شناخت بهتر، و درک جامع تر محتوا و مطالب کمک می کند.

از آنجا که در این تصویر، محتوا و مطلب پژوهش در مورد کتاب تاریخ ایران و جهان باستان است، نقشه شاهنشاهی هخامنشی در پس زمینۀ آن آمده است به علاوه در دو طرف نقشه نیز دو سرباز هخامنشی طراحی شده است که هم نشان از محافظت قلمرو گستردۀ شاهنشاهی هخامنشی به دست این سربازان دارد و هم بر جنبه زیباشاختی، هنری و معماری آن تاکید شده است. افزون بر آن در هر درسی بر روی نکات با اهمیت آن در یک نمودار دایره­ای تاکید شده است. این وسیله در واقع افق فکری جدیدی را پیش روی دانش­آموز می گذارد و محتوای درس تاریخ دهم انسانی را از یک حالت بدون انعطاف خارج می کند.

 

مهمترین اهداف آموزشی روش تدریس تاریخ در یک صفحه

1- تاکید بر اهمیت آموزش درس تاریخ دهم انسانی به عنوان نخستین کتاب تاریخ تخصصی متوسطۀ دوم در رشتۀ ادبیات و علوم انسانی.

2- آسان جلوه دادن محتوای درسی تاریخ دهم برای دانش آموزان و ایجاد نقشۀ راه در یک صفحه.

3-الگویی جدید از ارائۀ تدریس درس تاریخ.

4- کمک به دانش آموزان در یادگیری مهارت خلاصه نویسی مطالب دشوار و طولانی.

5- طراحی و چینش مباحث به همراه نحوۀ ارائۀ آن باعث رغبت و انگیزۀ دانش آموزان به مطالعه کتب درسی تاریخ می­شود.

6-ضمن خلاصه نویسی، تمامی تیترها و سرفصل­های و عناوین مربوط به کتاب درسی در طرح فعلی حفظ شده است.

7- استفاده از طرح «تاریخ در یک صفحه» ضمن تبیین اهداف آموزشی، باعث تقویت و یادگیری درس به درس دانش آموزان مطابق با کتاب اصلی خواهد شد.

 8- به کارگیری این روش در تدریس تاریخ، باعث تقویت روحیۀ همیاری و همکاری در بین دانش آموزان خواهد شد.

9- استفاده از این روش، یادگیرندگان را با مفهوم اصلی و واقعی موضوعات درس­ها آشنا می­سازد.

10- ایجاد علاقۀ به هویت و میهن دوستی دانش آموزان.

11- این طرح در تسهیل و تسریع روند تدریس برای دبیران تاریخ مؤثر است.

12-این روش تدریس تخصصی، همکاری متقابل دانش آموز و معلم را تقویت خواهد کرد.

13- استفاده از آن دانش آموزان را به مباحث و اطلاعات تاریخی علاقه مند می­نماید.

14-کمک به آموزش بیشتر و جبران کمبود ساعات اختصاص یافته به درس تاریخ در مدارس.

15-استفاده از روش تدریس تاریخ در یک صفحه زمینه بحث گروهی را فراهم می­سازد.

16- این طرح زمینه ایجاد همفکری و پرسش و پاسخ دانش آموزان از یکدیگر (خود امتحانی دانش آموزان از یکدیگر) در زنگ­های استراحت حتی در ساعات غیر از تدریس تاریخ را به دنبال دارد.

17- استفاده از الگوی تدریس تاریخ به روش تاریخ در یک صفحه، باعث آشنایی بیشتر دانش آموزان با اهداف معین و مشخص (از پیش تعیین شده) خواهد شد.

18- قابلیت نصب آسان در کلاس درس تاریخ، راهروها و تابلو مدرسه را داراست. 

19- ارزان و پایین بودن هزینۀ استفاده آن برای دبیران و دانش آموزان در مقایسه با سایر وسایل کمک آموزشی.

20-  آموزش تاریخ به روش الگوی تاریخ در یک صفحه حاوی بیش از 500 مطلب تاریخی و نکته های آموزشی مهم است.

21- در این طرح حجم زیادی از اطلاعات با حفظ محتوای اصلی کتاب در یک صفحه گرد آمده است.

22- تاکید بر یادگیری جنبه های هنری، معماری، اعتقادی، اقتصادی و نظامی با استفاده از تصاویر کتاب تاریخ «1» در این طرح.

23- کمک به تقویت و بالابردن ظرفیت فکری دانش آموزان.

 

نتیجه گیری

شکی نیست که روش سخنرانی به عنوان قدیمی­ترین و متداول­ترین روش مورد استفاده برای ارائۀ درس تاریخ توسط دبیران این درس، هنوز هم در سطح زیادی استفاده می­شود؛ روشی که این ضعف بزرگ را دارد که مشارکت دانش آموزان را در تدریس تاریخ ایجاد نمی کند.روش و الگوی جدید آموزش «تاریخ دهم انسانی در یک صفحه» روشی است که با یک الگوی نو و به شکل کاملاً تخصصی، بر همکاری دانش آموزان و دبیران و مشارکت دوسویه آنها تاکید دارد.

این روش ارائه شده وِیژگی آن را دارد که بیشتر روش­های عمومی تدریس را از طریق آن به اجرا درآورد؛ با این تفاوت که این روش با یک رویکرد روان­تری به بازسازی وقایع و رویدادها تاریخی پرداخته است و ضمن دسته بندی، طراحی گرافیکی و خلاصه نویسی صورت گرفته در تمامی درس­ها، بیشتر بر نکات، علت­ها، زمینه­ها، نتایج و پیامدهای رویدادهای تاریخی تاکید می کند و از این نظر بر روند یاد دهی- یادگیری درس تاریخ دانش آموزان تاثیر مستقیم دارد. این در حالی است که اشکال، دسته بندی­ها، علائم ریاضی و رنگ بندی که در کتاب درسی کمتر به کار رفته برای افزایش یادگیری بهتر در آن بیشتر استفاده شده که یکی دیگر از مزیت های مورد توجه این روش تدریس است.

در این روش تدریس مطالب مهم و کلیدی هر درس نیز با نمودار دایره­ای مشخص شده که برای آن دسته از دانش آموزانی که بضاعت مالی برای خرید کتاب های کمک درسی ندارند، می تواند در انتخاب نکات کلیدی و کنکوری کمک کننده باشد و با توجه به دسته بندی­های صورت گرفته، دانش آموز می تواند مطالب و نکات مهم و کلیدی آن را فرا بگیرد. در واقع این طرح برخلاف نظریه­ها و روش­های تدریس که به طور عمده توسط غیر ایرانیان طراحی، تولید و ارائه شده­اند، یک ایدۀ تمام ایرانی است که هم به صورت فردی و هم گروهی می تواند مورد استفاده دانش آموزان و دبیران قرار بگیرد تا به عنوان یک روش نو دانش آموز را به درس تاریخ جذب کند و آن اضطراب و فشار روانی را که دانش آموز نسبت به کتاب دارد را تا حدود زیادی کاهش می دهد. بویژه این که طرح را مقابل خود در کلاس درس نصب شده می بیند و درس به درس از آن استفاده می کند. به گواه دبیران تاریخ شهرستان که از این طرح در کلاس درس استفاده کرده اند این روش، سرعت یادگیری دانش آموزان را افزایش می­دهد؛ تفهیم مطالب را آسان­تر ساخته و تاثیر بسزایی در علاقه و مشارکت و جذب دانش آموزان داشته است.

 

 

منابع و مآخذ

- احمدی، طاهره و غلامعلی احمدی،(1397) ،«آموزش تاریخ ضرورت ها و شیوه های نوین»، رشد آموزش تاریخ،دوره بیستم، شماره 69

- پرتوی مقدم، عباس و همکاران، (1395)، تاریخ (1) ایران و جهان باستان، کتاب درسی، پایه دهم انسانی -کد 110219، تهران، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران.

- دادار، نصرالله،(1389) «باید معلمان بخواهند؛ گفتگو با محمد حسین پاپلی یزدی»، ماهنامه آموزشی، تحلیلی رشد معلم» ، شماره3، پیاپی 252.

- زرین کوب، عبدالحسین،(1383)،تاریخ در ترازو، تهران: انتشارات امیرکبیر.

- سیف، علی اکبر(1391)، روان شناسی تربیتی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

- شعبانی، حسن(1394)، مهارت های آموزشی و پرورشی( روش ها و فنون تدریس)، تهران: انتشارات سمت.

- کدیور، پروین،(1393)، روان شناسی تربیتی، تهران: انتشارات سمت.

- کریمی قهی، منصوره،(1398)«تجربه های یادگیری در آموزش تاریخ»، رشد آموزش تاریخ، دوره بیستم یکم، شماره 72

- مجد، مصطفی،(1391)، آموزش تاریخ رویکردها و چالش ها، تهران: انتشارات رسانش نوین.

 

 

 

Teaching History in One Page

Moslem Mirzavand[3]

Abstract:          

Despite the general teaching methods (lectures, brainstorming, questions and answers, etc.), the use of specialized methods in teaching history in schools is an undeniable necessity. Accordingly, the present article tries to answer the question: Can teachers' innovative methods stimulate learning in history and create student participation? It can be argued that the teaching method of "history" In one page »is one of the newest specialized and innovative teaching methods of one of the history teachers who is effective in the teaching-learning process and facilitates the teaching of history teachers. This research is based on the library method and descriptive-analytical method. It is presented based on the author's personal experience; it is a method that provides all the contents of the tenth human history book on a sheet of paper with a length of 150 cm and a width of 100 cm without removing a chapter from the textbook, for teachers and students. Create a two-way interaction between student and teacher, facilitate topics, determine the roadmap, emphasize the important content of each lesson, easy installation, enhance learning, content categories, low cost and interest in preserving identity and culture has.

Keywords: Method, instruction, teaching, "History on one page"

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



[1]- مسلم میرزاوند دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه لرستان و دبیر تاریخ آموزش و پرورش خوزستان

m.mirzavand44@gmail.com

 

1-این پژوهش در قالب یک وسیلۀ کمک آموزشی مکتوب با عنوان «آموزش درس تاریخ دهم انسانی در یک صفحه» به شماره مجوز 18083 از سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی وزارت آموزش و پرورش، مورد ارزیابی محتوایی قرار گرفته و تاییدیۀ وزارت آموزش و پرورش را دریافت نموده است.

[3] - PH.D Student of History of Iran after Islam, lorestan university.

 

 

- احمدی، طاهره و غلامعلی احمدی،(1397) ،«آموزش تاریخ ضرورت ها و شیوه های نوین»، رشد آموزش تاریخ،دوره بیستم، شماره 69
- پرتوی مقدم، عباس و همکاران، (1395)، تاریخ (1) ایران و جهان باستان، کتاب درسی، پایه دهم انسانی -کد 110219، تهران، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران.
- دادار، نصرالله،(1389) «باید معلمان بخواهند؛ گفتگو با محمد حسین پاپلی یزدی»، ماهنامه آموزشی، تحلیلی رشد معلم» ، شماره3، پیاپی 252.
- زرین کوب، عبدالحسین،(1383)،تاریخ در ترازو، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- سیف، علی اکبر(1391)، روان شناسی تربیتی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- شعبانی، حسن(1394)، مهارت های آموزشی و پرورشی( روش ها و فنون تدریس)، تهران: انتشارات سمت.
- کدیور، پروین،(1393)، روان شناسی تربیتی، تهران: انتشارات سمت.
- کریمی قهی، منصوره،(1398)«تجربه های یادگیری در آموزش تاریخ»، رشد آموزش تاریخ، دوره بیستم یکم، شماره 72
- مجد، مصطفی،(1391)، آموزش تاریخ رویکردها و چالش ها، تهران: انتشارات رسانش نوین.